Anadolu Üniversitesi’nden İlaç ve Bilimsel İnovasyona Güçlü Dokunuşlar

Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, dünya genelinde yaygın olarak kullanılan patch clamp elektrofizyoloji yöntemi üzerine yaptığı çalışmalarla bilim dünyasında öne çıkıyor.

Türkiye’de Eczacılık Fakülteleri arasında bu yöntemin uygulandığı tek örnek olarak öne çıkan laboratuvar, yöntemi yıllardır kendi bünyesinde kullanan öncü kurumlardan biri olma özelliğini sürdürüyor. Türkiye’de yalnızca sınırlı sayıda tıp fakültesinde uygulanan bu yöntem ile elde edilen çalışmaları hem kapsamlı altyapısı hem de ulusal ve uluslararası işbirlikli bilimsel projeleriyle aktif bir şekilde bilim dünyasına kazandırıyor.

Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Dr. Öğr. Üyesi Feyza Alyu Altınok ve Eczacılık Fakültesi emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Yusuf Öztürk’ün öncülüğünde geliştirilen laboratuvar bilimsel vizyon ve uluslararası iş birlikleriyle güçlendirilmiş durumda. Anadolu Üniversitesi proje destekleriyle hayata geçirilen, kurulum sürecinden bu yana laboratuvarın teknik altyapısı, cihaz donanımı ve deney düzeneği ekip tarafından titizlikle oluşturuldu. Yüksek hassasiyet gerektiren bu teknik altyapının kurulmasında, topraklama sisteminden elektrot düzeneklerine, primer hücre kültürü protokolüne kadar her aşama özel mühendislik ve araştırma bilgisiyle tasarlandı. Standardize edilmiş protokol ise yakın zamanda Q2 kategorisinde yer alan bir dergide yayınlandı. Lisansüstü öğrencileri Abderouf Boubekka, Ahmed Hasan ve doktorasını laboratuvar bünyesinde gerçekleştirmesi sonrası Leuven Katolik Üniversitesinde göreve başlayan İlhem Dallali laboratuvar ekibinde yer alarak aktif rol üstlendi. Ulusal ve uluslararası bilimsel toplantılar aracılığı ile alanın önde gelen isimleri danışmanlığında yöntemin standaradizasyonu sağlandı.

İlaçların doku ve hücre düzeyindeki etkilerine odaklanıyor

European Molecular Biology Organization (EMBO) bursuyla İtalya Camerino Üniversitesi’nde Prof. Roberto Ciccocioppo ile yürüttüğü doktora tezi deneylerinin yanı sıra, Ukrayna’da bu alanın dünya düzeyinde öncülerinden olan Prof. Alexander Zholos ile gerçekleştirdiği çalışmalarla bu yöntemi farklı araştırma modellerinde uygulama deneyimi kazandığını belirten Dr. Öğr. Üyesi Alyu Altınok edindiği bilgi birikimini Türkiye’ye taşıyarak Anadolu Üniversitesi’nde yöntemin daha ileri düzeyde kullanılmasını sağladı.

Laboratuvarda yürütülen çalışmalar, özellikle ilaçların hücre düzeyindeki etkilerinin elektrofizyolojik ölçümlerle analizine odaklanıyor. Uyarılabilir hücrelerin elektriksel aktivitesi, hücre zarından geçen iyon akımlarındaki değişimler aracılığıyla takip ediliyor. Bu yöntemle ilaç moleküllerinin etki mekanizmaları, farmakolojik ve toksikolojik yönleriyle detaylı biçimde değerlendirilebiliyor. Çalışmalar, ilaçların mevcut endikasyonlarının ötesinde yeni kullanım alanları için bilimsel veri sunabiliyor. Hastalıkların patofizyolojisi ve sağlıklı durumlarda biyolojik yolakların incelendiği fizyolojik çalışmalar da gerçekleştirilerek tıp alanında literatüre bilimsel katkılar sunuluyor.

Eczacılık alanında nadir merkezlerden biri

Laboratuvarın teknik kapasitesi, yalnızca doku ve hücre düzeyinde değil, gelecekte canlı hayvan modelleri üzerinde yapılacak elektrofizyolojik kayıtları da destekleyecek şekilde geliştirilirken ayrıca yurt dışında yaygın olarak uygulanan bir yöntem olan hasta kaynaklı hücrelerle yapılan deneylere de altyapı oluşturuluyor. Böylece klinik verilere dayalı, kişiye özgü ilaç etkilerinin incelenmesi mümkün hale geliyor. Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi’nin destekleriyle yürütülen projelerle donanımı güçlendirilen laboratuvar, Türkiye’de eczacılık alanında bilimsel araştırmaların derinliğini artıran nadir merkezlerden biri olarak konumlanıyor. Patch clamp yöntemiyle sürdürülen bu çalışmalar, hem yeni ilaç geliştirme süreçlerine katkı sağlıyor hem de mevcut ilaçların farklı endikasyonlara yönelik ruhsatlandırılmasına bilimsel dayanak oluşturuyor.